Al jaren vraag ik me af waarom er steeds weer mensen opstaan die de leidersrol in een organisatie op zich willen nemen. Ik ben zelf regelmatig slachtoffer van matig functionerende bovenbazen geweest en ontmoet in mijn advieswerk ze ook vaak.

De bestsellerauteur Lencioni heeft een antwoord op mijn vraag. In zijn recent verschenen boek – hij noemt het een novelle-  Het motief  wil hij leiders helpen om hun motivatie te begrijpen waarom ze een leider willen zijn. En daarmee geeft hij mij dan ook weer wat inzicht wat leiders beweegt.

Gesprek tussen twee bovenbazen

In het boek staat een weerslag van een gesprek tussen twee bovenbazen. Halverwege het verhaal vertelt de succesvollere  bovenbaas zijn indrukken over de minder succesvolle bovenbaas. “Jouw cijfers zijn slechter dan die van ons, omdat je je werk niet doet. Je vindt je baan niet eens leuk. Je leidt saaie vergaderingen en het kan je niet schelen. Je leidt je mensen en je MT niet en dat kan je niet schelen. Je kunt geen confronterende gesprekken voeren met je mensen. Het grootste deel van je tijd besteed je aan de dingen waar je zin in hebt”.

Twee drijfveren om leider te worden

Lencioni onderkent twee motieven voor leiderschap. Beloninggericht leiderschap (reward-centered leadership) is het ene motief. Deze leider gelooft dat zijn positie de beloning is voor hard werken en vanaf nu moet het leven aangenaam en plezierig zijn.

Verantwoordelijkheidsgerichtleiderschap (responsibility-centered leadership) is het tweede motief. Hier is leiderschap is gebaseerd op de overtuiging dat hij verantwoordelijk is. Deze leider gelooft dat zijn positie moeilijk en uitdagend is. Hij moet er in eerste plaats voor zorgen dat zijn team en de individuele management-teamleden goed functioneren (“hoewel niet zonder elementen van persoonlijke voldoening”).

De vier taken van de leider 

Lencioni’s boodschap is: weet wat je eigen motieven zijn om leider te willen worden. En als je dat weet, voer je belangrijkste taken uit zoals (1) het houden van goede vergaderingen, (2) je mensen verantwoordelijk houden, (3) de moeilijke gesprekken niet ontlopen en (4) constant de belangrijkste boodschappen communiceren. Dit geldt zowel voor leiders van grote organisaties als van kleine organisaties, en voor leiders in de profit sector als de non-profit.

Leiders die gemotiveerd worden door de beloning: zoek ander werk

In het voorwoord zegt Lencioni: “Het doel van Het Motief is om het beloningsmotief iets minder gebruikelijk te maken.” Lencioni maakt in het boek duidelijk dat niemand beter wordt van leiders die alleen door de beloning van het leider zijn, gemotiveerd worden!  Ik bedoel maar!!!

NB er zijn natuurlijk nog tientallen andere duidingen voor de motivatie van leiders, waaronder van Kets de Vries.

Patrick Lencioni, Het motief – waarom veel leiders hun belangrijkste verantwoordelijkheden ontlopen. Heart Media, 2021