Rijnlands Organiseren is méér dan aanpassen van de interne organisatie
Er wordt de laatste tijd veel geschreven over nieuwe vormen van organiseren, en één vorm daarbij is het organiseren volgens de Rijnlandse principes. Over de principes is al veel geschreven, maar nu heeft Jaap Peters (met medewerking van Brouwer, Janssen en Weggeman) er een boek over geschreven: ‘Rijnlands organiseren’. Al lezend werd het mij iets duidelijker waar het over gaat.
De werkgemeenschap staat centraal
In een Rijnlandse organisatie staat volgens Peters niet de organisatie en ook niet de aandeelhouder centraal, maar draait alles om de werkgemeenschap. De werkgemeenschap is de plek waar het werk daadwerkelijk door meerdere mensen en vaak ook vanuit verschillende organisaties, wordt uitgevoerd.
De werkgemeenschap is dus niet een ander woord voor de ‘organisatie.’ En hier zit volgens Peters dan ook een belangrijk verschil met benaderingen als de Semco-Stijl (Ricardo Semler) of Verdraaide organisaties (Wouter Hart). Bij deze auteurs ligt de aandacht vooral op aanpassingen in de organisatie en is er weinig tot geen aandacht voor de werkgemeenschap.
De organisatie is in handen van de professional
Rijnlands organiseren kent een aantal basisprincipes waaronder dat de organisatie in handen is van de professionals en als tweede, de actualiteit van het hier-en-nu is uitgangspunt. Buurtzorg voldoet volgens Peters hieraan. Gelukkig worden er (naast de klassieker Buurtzorg) ook andere voorbeelden genoemd zoals Handelsbanken die in ons land dertig vestigingen heeft.
Helaas besteedt Peters in de beschrijving in Dese case en net als bij de andere, veel aandacht aan de interne organisatie en geen enkele aandacht aan de omgeving. En dat verwacht je toch wel gezien zijn definitie van Rijnlands. En deze zelfde kanttekening geldt ook voor andere voorbeelden zoals die van een gemeente, een politiekorps of school. Er ontbreken voorbeelden van organisaties die wel aan de definitie voldoen. Jammer.
Rijnlands past beter bij dienstverlening dan bij productieorganisaties
In hoofdstuk zeven wordt gesteld dat goede dienstverlening niet kan zonder Rijnlands organiseren (???). Het produceren en leveren van producten daarentegen wel. Het waarom van deze stelling ontbreekt helaas.
Bruikbare ideeën over organiseren
In het boek is het Canvas Rijnlands Organiseren opgenomen. Het canvas help alle betrokkenen, ook als ze niet bij dezelfde organisatie werken, in om deel te nemen aan het gesprek over het organiseren van wat de bedoeling is. De vragen die horen bij het canvas alleen al zijn nuttig bij het nadenken over het functioneren van de eigen organisatie, net als veel andere suggesties en ideeën die in het boek staan, al vindt Peters dat dit niet kan. Hij is tegen het selectief winkelen uit het gedachtengoed van Rijnlands.
Anderen hebben de ideeën van Rijnlands gekaapt
Peters spreekt zelfs van het ‘kapen’ door adviseurs en anderen van ideeën afkomstig uit het Rijnlands denken, zoals de lerende organisatie (??) de verwaarloosde organisatie (??) en zelfsturing (??). Ik heb geleerd dat er altijd op elkaar wordt doorgebouwd en het soms onduidelijk is wie als eerste met een bepaald concept is gekomen, als dat al belangrijk zou zijn. Jammer (eigenlijk onprofessioneel) dat deze opvatting gebezigd wordt in het boek. Het doet geen recht aan de geest van Rijnlands denken en doen: delen en leren van elkaar in een professionele gemeenschap van organisatiekundigen.
Het boek besteedt dan nog wel redelijk veel ruimte aan de klassieke (verwerpelijke) organisatiekunde, maar er blijft gelukkig genoeg te lezen hoe organiseren-anno-nu er uit kan zien (al dan niet volledig in de geest van Rijnlands).