Managementboek.nl vroeg mij om in het kader van de week van het managementboek (7-13 september 2020), een column te schrijven met als thema ‘lezen van managementboeken’.

Regelmatig schrijf ik recensies over boeken die in de etalage staan van Managementboek.nl. Opgeleid als organisatiekundige was het lezen van managementboeken onderdeel van mijn studie. Door een combinatie van nieuwsgierigheid en leergierigheid ben ik er nooit meer mee gestopt.

Ik kan het niet laten om mensen een managementboeket kopen, voor eigen gebruik of als cadeau. Bij de selectie van een aan te schaffen boek, voor eigen gebruik of om weg te geven, gebruik ik een eenvoudige en zeer pragmatische ordening, zoals hierna valt te lezen. Maar eerst nog even wat gemoraliseer waarom managers er goed aan doen om regelmatig door een (management)boek te bladeren.

Lezen helpt om de eigen denkkaders op te rekken

De bouwers van piramiden hadden management nodig, en ook in onze tijd kunnen we niet zonder. Of en in welke hoeveelheid we managers nodig hebben is de vraag, maar dat terzijde. Om het ambacht (fulltime of in deeltijd) degelijk uit te voeren is mijn ongevraagd advies aan mensen met managementtaken: rek de eigen denkkaders op met kennis uit boeken. Door je te verdiepen in de principes van bijvoorbeeld Agile, Kanban, Veranderkunde of van Zelfsturing, voorkom je eindeloos herhalen van je eigen repertoire, kopieergedrag of niks doen. Een beetje leergierigheid en nieuwsgierigheid houd je scherp! En in elk boek zit immers wel een aanknopingspunt om verder te denken over jezelf en je werk.

Hier volgt dan mijn ordening die je kan helpen bij de selectie van een boek.

1 Het ’easy reading’ boek

Net als er ‘easy listening’ muziek bestaat, zijn er ook ‘easy reading’ boeken. Dat zijn gemakkelijk leesbare boeken die in een uur of twee te lezen zijn. Om te voldoen aan het criterium van managementboek moet het inhoudelijk iets te melden hebben. En het is mooi meegenomen als ze ook nog goed opgemaakt zijn, met illustraties en een prettige pagina-indeling. Bij deze categorie kun je denken aan de verzamelde columns van Japke-d. Bouma, over het leven van kantoormens, zoals ‘Ga lekker zelf in je kracht staan, of de bundel ‘Tribaal Kantoorgedoe’ van Danielle Braun. Ook de boeken van Jos Burger met titels zoals ‘Wacht niet op de wind, ga roeien’ en ‘Geef nooit korting!’ vallen hieronder. Een boek geven over gelukkig worden is altijd goed, want wie wil dat niet?! Boeken over gelukkiger worden zijn er te over, een aanrader is het boek dat het gedachtegoed van de autoriteit over dit onderwerp behandelt. Ik heb het over ‘De kleine Csikszentmihalyi- over flow en optimaal geluk’, geschreven door J. Ansink. En tot slot nog een lees tip, het is een boek met verhalen-voor-het-slapen-gaan: ‘Mintzberg in Essentie’ (De Engelse titel geeft beter aan wat je krijgt: ‘Bedtime stories for managers). Het zijn korte verhalen van een betrokken kritische managementgoeroe-op-leeftijd.

2 Het boek met boodschap

Dit type boek wordt vaak cadeau gegeven en is voor de gever wel vaak een wat risicovoller cadeau: het onderwerp van het boek of de titel bevat een stille hint, bedoeld voor de ontvanger. Zo was ooit ‘Hoe word ik een rat’ van Joep Schrijvers zo’n boek. De goede gever roept daarbij vaak vergoelijkend dat hij er ‘niks mee bedoelt….’ Ook het recent verschenen boek van Edgar Schein ‘Bescheiden vragen – de kunst van vragen in plaats van opdragen’ valt onder deze categorie. Als je dat boek krijgt dan wil de goede gever wellicht suggereren dat de ontvanger minder moet vertellen en meer vragen moet stellen. En heel veel tobbers zullen ooit wel een boek uit de serie Omdenken hebben gekregen, met als impliciete boodschap: ‘je kunt het ook anders zien…’

En we mogen in deze opsomming het boek ‘Wie heeft mijn kaas gepikt’, van Johnson en Blanchard (1998) niet vergeten. Het is een boek dat veel mensen -meerdere keren- cadeau hebben gekregen van hun werkgever bij een reorganisatie. De stille hint: stop met hunkeren naar vroeger, wees flexibel en beweeg. Oh ja, Kaas staat voor iets wat je belangrijk vindt en dat om de een of andere reden er opeens niet meer is.

Het boek is geschreven in de vorm van een parabel. Sommige lezers houden van deze stijl anderen krijgen er puistjes van. Het genre begon ooit in 1981met het boekje van Blanchard en Johnson ‘De one minute manager’ met daarin aandacht voor drie principes van leiderschap. Zo eenvoudig kan het zijn, dacht ik toen ik het boek las, en zo moeilijk blijkt het toe te passen. Ongevraagd advies: als je je leiderschapsbibliotheek wil vullen, koop dit boek (het is nog even actueel als toen en nog steeds te koop).

3 Het boek om gelukkiger-effectiever-… te worden

Boeken in deze categorie hebben titels als hoe word ik blijer/beter/effectiever/efficiënter/gelukkiger. Covey’s ‘Zeven eigenschappen van effectief leiderschap’ valt volgens mij in deze categorie. Duizenden managers zijn nooit verder gekomen dan de derde eigenschap: ‘belangrijke zaken eerst’. Een tip voor mensen die het boek te dik vinden: koop ‘De kleine Covey’, geschreven door Kuipers en Tiggelaar. Dit boek op A5-formaat, spijkert in 75 pagina’s je kennis bij

4 Het boek om wijzer te worden

Enerzijds zijn er de managementboeken die onderdeel vormen van een cursuspakket. Bijvoorbeeld bij de cursus projectmatig werken krijgt de deelnemer het boek ‘Project canvas’ als verplichte literatuur.

Anderzijds worden veel managementboeken gekocht uit ‘paniek’: op de agenda van de komende managementretraite staat als eerste punt de ervaringen met het toepassen van modellen uit de zevende editie van het ‘handboek Corporate Valuation volgens de McKinsey methodiek, en jij hebt de voorgaande zes gemist. Dan maar honderd euro uitgeven en het boek snel scannen zodat je beslagen ten ijs komt bij de managementretraite.

5 Het boek met levenservaringen

Er wordt in de wereld van uitgevers en boekenhandelaren wel gefluisterd dat (auto)biografieën het meest door managers zelf worden gekocht. Kopers worden gedreven door nieuwsgierigheid naar hoe rolmodellen het deden. ‘De Churchill factor’ geschreven door Boris Johnson is een voorbeeld uit deze categorie. ‘Die man van Philips’ van de ex Philips CEO Jan Timmer hoort ook bij deze categorie net als het dit jaar verschenen boek ‘De rit van mijn leven – lessen in creatief leiderschap’ van Robert Iger. De recent teruggetreden CEO van Disney schrijft over zijn manier van omgaan met lange termijn strategische keuzen en over prioriteren van tijd. Zijn ‘lessen’ gelden net zo goed voor een miljarden bedrijf als Disney als voor de slager om de hoek met tien medewerkers. Een aanrader volgens Bill Gates. Ook de recent verschenen biografie ‘Haagse jaren over de politicus Lubbers geschreven door Theo Brinkel hoort bij dit type managementboek.

Kortom, welk type boek je ook aanschaft of krijgt, in elk boek zit wel een aanknopingspunt om verder te denken over jezelf en je werk.