Lering van de Zeven-Vinkjes: mijn loopbaan is niet alleen gebaseerd op talent en inzet

Lering van de Zeven-Vinkjes: mijn loopbaan is niet alleen gebaseerd op talent en inzet

Er is al veel over het boek van Joris Luyendijk, in positieve en negatieve zin, gezegd en geschreven. De kern van zijn boek, De zeven vinkjes – hoe mannen zoals ik de baas spelen is in een paar kernachtige statements samen te vatten. Maar je mist dan de stappen die Luyendijk zet in zijn ‘ontdekkingsreis’. Wat hij onderweg ervaart valt niet weer te geven in een samenvatting, column of tv/radiodebat. Al lezend vroeg ik me regelmatig af hoe het mij zit. Tot mijn schrik ben ik me nooit bewust geweest van mijn privileges. De ongeschreven spelregels van het maatschappelijk leven kreeg ik met de paplepel ingegoten. En te weinig realiseerde (en realiseer) ik me de voordelen daarvan. Luyendijk’s boek zette mij aan tot zelfreflectie en gesprekken met anderen (stuk voor stuk ook in het bezit van de zeven vinkjes) hoe het bij ons zit.

Ontdekkingsreis

Luyendijk heeft een persoonlijk boek geschreven of zoals hij het zelf zegt ‘Dit boek is een poging om mannen zoals ikzelf onder het vergrootglas te leggen. (..) ‘Mannen die één ding gemeen hebben: door ons uiterlijk ofwel lichaam en door onze achtergrond ofwel nest zitten wij altijd in de dominante groep.’

Wat Luyendijk beschrijft over de gunstige uitgangspositie van de meeste bestuurders en managers, is niet nieuw, maar daarom niet minder relevant. Luyendijk beschrijft de gunstige startpositie van waaruit hij en de meeste bestuurders en managers (en ook organisatieadviseurs zoals ik) aan hun carrière zijn begonnen. Hij stelt dat de meesten (inclusief Luyendijk zelf) zich daar niet van bewust zijn. Mensen (mannen) zoals Luyendijk, maken deel uit van een elite, een beperkte afspiegeling van de samenleving. Je treft immers weinig vrouwen, mensen van kleur en lhbti aan op hoge posities. En dat is jammer voor alle betrokkenen. Luyendijk ziet zich niet als een expert in diversiteit maar eerder ‘een ervaringsdeskundige in privileges’.

Privileges

In het boek vraagt Luyendijk zich af hoe zijn maatschappelijke carrière was verlopen als hij in een ander lichaam of in een andere wieg was geboren. Zou talent en hard werken dan ook voldoende zijn geweest voor succes? Op zoek naar het antwoord leest hij rapporten over onrechtvaardigheid in Nederland en voert gesprekken hierover met mensen die het aan den lijve ondervinden. Al interviewend en lezend realiseert hij zich hoe de machtspositie van mannen zoals hijzelf ontstaat en in stand blijft: ‘wij mogen bepalen wie de besten zijn, en drie keer raden wie er dan uit de bus komen als kandidaten met de meeste kwaliteit: mannen zoals wijzelf’.

Zeven Vinkjes laat zien dat om de top in organisaties te bereiken, er méér nodig is dan talent en hard werken 

Fundament

Zonder dat Luyendijk het in zijn jonge jaren volledig in de gaten had, was zijn succes als schrijver, journalist en tv-presentator een mengsel van enerzijds talent, toeval, geluk, hard werken en anderzijds een stevig en onzichtbaar fundament. Want zoals de vis het water niet merkt, merken de meeste succesvolle witte mannen hun privileges niet.

In het boek staat de persoon Luyendijk symbool voor een man, wit en hetero (de kans op discriminatie is hiermee laag), met minstens één in Nederland geboren ouder (aanpassen aan een andere cultuur is niet nodig), met minstens één ouder met een hoge opleiding/ goed inkomen/ zekere maatschappelijk aanzien en zelf goed opgeleid:  Zeven-Vinkjes. Er is dan wel in commentaren op zijn boek op gewezen dat er meer ‘vinkjes’ te onderkennen zijn, maar dat tast de boodschap van het boek niet aan.

Ontdekkingsreis

Er bestaan al heel veel publicaties over sociale ongelijkheid, selectieve perceptie, bevoordeling van de eigen groep, discriminatie, gender, e.d. Het zijn publicaties die of activistisch of wetenschappelijk van toon zijn. Luyendijk’s boek valt niet in deze categorieën. Het is ook geen roman. Het is eerder een wat lang uitgevallen ‘brief aan mijzelf’, waarin hij kijkt naar zijn loopbaan, naar die van andere succesvolle mensen. Hij beschrijft zijn eigen innerlijke ontdekkingsreis, of ‘biografie’. Zijn persoonlijk verhaal vult hij aan met korte uitstapjes naar de literatuur, over ondermeer intersectionaliteit en achterstelling. Door het persoonlijke verhaal verleidt Luyendijk de lezer om ook naar zichzelf te kijken.

Compassie

Net als veel anderen geloofde ook ik dat mijn carrière mijn eigen verdienste was, dat ik harder werkte dan de rest. Luyendijk maakt duidelijk dat dit maar deels waar is,  dat ook mijn loopbaan mede gebaseerd is op mijn gunstige uitgangspositie (de zeven vinkjes). Er zijn veel meer mensen die ook hard werken, maar die niet het geluk hadden van een vliegende start. Het boek maakt duidelijk dat het nodig is dat de bezitters van vinkjes compassie hebben met mensen die een ander taalgebruik, andere omgangsvormen, andere codes, e.d.. hebben.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *